Kelayotgan hafta uchun iqtisodiy kalendarda EUR/USD juftligi uchun muhim bo'lgan ko'plab nashrlar va voqealar rejalashtirilgan. Odatda PMI va IFO indekslari, AQShning iste'molchilarning ishonch indeksi, asosiy PCE narxlar indeksi hamda AQSh YAIM o'sishi yakuniy bahosi kabi makroiqtisodiy hisobotlar EUR/USD juftligiga kuchli ta'sir ko'rsatadi. Biroq bu safar ularning ta'siri sustroq bo'lishi mumkin. Bundan tashqari, Federal zaxira tizimi raisi Jerom Pauell va boshqa bir nechta Fed amaldorlari hafta davomida nutq so'zlashadi.
Ammo bu voqealarning barchasi yakshanba kuni sodir bo'lgan geosiyosiy hodisa fonida ikkinchi darajaga tushib qolishi mumkin.
22-iyun tongida Donald Tramp AQShning Eron hududidagi uchta yadro ob'ektiga aviazarbalar uyushtirganini e'lon qildi. Uning so'zlariga ko'ra, AQSh kuchlari Fordo, Natanz va Isfaxon shaharlaridagi obyektlarga hujum qilgan.
Bu hodisa misli ko'rilmagan holat bo'lib, ilk marta Eron hududining o'ziga (Iroq yoki Suriyadagi vositachi kuchlarga emas) to'g'ridan-to'g'ri harbiy zarba berildi.
Zarba dam olish kunlari amalga oshirilganini hisobga olsak, dushanba kuni valyuta bozorlarida sezilarli volatillikni kutish mumkin. Ayniqsa, Tramp juma kuni Eron masalasida qaror qabul qilish uchun ikki hafta vaqt kerakligini aytganidan so'ng, kutilmaganda hujumga buyruq bergani inobatga olinsa. Bu esa uning so'zlariga zid ravishda harakat qilganini va "Tramp har doim yon beradi" degan "TACO nazariyasi"ni rad etganini ko'rsatadi.
Eron tomonidan Ormuz bo'g'ozini yopish tahdidi fonida, AQSh hujumi bozorlarni, xususan, neft bozorini larzaga solishi aniq. Eron parlamenti bo'g'ozni yopish bo'yicha ovoz bergan, lekin yakuniy qaror Eron Milliy xavfsizlik kengashiga tegishli. Tashqi ishlar vaziri shunday degan: "Bu variant istisno etilmaydi."
Shuningdek, Eron Islom inqilobi soqchilari korpusi (IRGC) a'zolari AQShga "afsuslanishga majbur qiladigan javob" berilishini aytishdi. Shu bilan birga, Tehron Isroilga hujumlarni davom ettirishini ma'lum qildi.
Neft narxining oshishi inflyatsiyani kuchaytiradi. Ormuz bo'g'ozi dunyodagi neft eksportining 20% gacha (kuniga taxminan 15–17 million barrel) ulushini tashkil qiladi, shuning uchun uning yopilishi xavfi ham xom neft narxini oshiradi. Eslatib o'tamiz, 2011–2012-yillarda Eron sanksiyalar inqirozi paytida bo'g'ozni yopish bilan tahdid qilganida Brent narxi bir necha hafta ichida 15% ga ko'tarilgan edi. Bugungi harbiy mojaro fonida bo'g'ozning haqiqiy yopilishi yanada kuchli va keskin reaksiya keltirib chiqarishi mumkin. Ba'zi tahlilchilar Brent narxi $120–130 dan yuqoriga ko'tarilishi mumkinligini aytmoqda.
Hujumning yana bir oqibati — xavfsiz aktivlarga bo'lgan talabning ortishi bo'ladi. Yaponiya yenasi, Shveytsariya franki va Oltin kabi aktivlar foyda ko'radi. AQSh dollarining reaksiyasi esa hozircha noaniq. Yaqin Sharqdagi inqirozlar tarixan dollarning "xavfsiz boshpana" maqomini eslatib turadi. Ammo har qanday yumshash ishorasi yashilbackni bosim ostiga qo'ygan va EUR/USD xaridorlarini qo'llab-quvvatlagan.
Biroq, ayrim muhim jihatlar mavjud. Birinchidan, holat misli ko'rilmagan — AQSh ilk marta Eron hududiga to'g'ridan-to'g'ri hujum qildi. Bu esa noaniqlik darajasini keskin oshiradi. Ehtimoliy senariylar ko'lami avvalgiga nisbatan ancha keng. Bunday noaniqlik dollar foydasiga ishlamaydi.
Ikkinchidan, neft bozori dollarni qo'llab-quvvatlamasligi mumkin, ayniqsa narxlar $80–85 dan yuqori bo'lib qolsa. Kutilayotgan inflyatsiya to'lqini va davom etayotgan savdo mojarolari fonida, AQShda stagflyatsiya bo'yicha xavotirlar yana kuchayishi mumkin. Ba'zi tahlilchilar 1970-yillardagi holatga o'xshash "geosiyosiy sababli stagflyatsiya" haqida ogohlantirmoqda.
Uchinchidan, ichki siyosiy vaziyat ham dollarni bosim ostiga qo'yishi mumkin. Axios nashriga ko'ra, Kongressdagi aksariyat respublikachilar va ayrim Isroil tarafdori demokratlar bu voqealarni olqishlamoqda. Ammo ikki partiyada ham norozilik kuchaymoqda. Axios'ning bir manbasiga ko'ra, Tramp "bunday keskin harbiy kuch qo'llash" uchun Kongressdan ruxsat olishi kerak edi. Bir nechta qonunchilar AQSh prezidentiga nisbatan jiddiy huquqiy oqibatlar, shu jumladan impichment xavfi borligini aytishgan. Kongress vakili Aleksandriya Okasio-Kortes Trampning buyrug'ini "impichment uchun mutlaq va ochiq asos" deb atagan. Senat ham Oq uydan hujumning huquqiy asoslari va Eron–Isroil mojarosidagi maqsadlari bo'yicha izoh berishni talab qilgan.
Xulosa qilib aytganda, so'nggi voqealar bozor volatilligini, shu jumladan valyuta bozorida, keskin oshirishi aniq. Ammo dollar bu holatdan foyda ko'radi, deyish uchun hali erta — hatto dastlabki qisqa muddatli talab bo'lsa ham.
Ko'p narsa Erondan keladigan javobga bog'liq bo'ladi. The Economist nashriga ko'ra, Tehron besh yil oldin Tramp Eron generali Qosim Sulaymoniyni o'ldirgach bo'lganidek, ramziy javobni tanlashi mumkin. Bunday holda AQSh ehtimol "keskinlashuv orqali yumshatish" strategiyasini tanlaydi — Isroildan urushni to'xtatishni, Erondan esa yangi yadroviy bitim bo'yicha muzokaralarga qaytishni talab qiladi.
Ammo yanada xavfli senariylar ham bor: asosiy neft bo'g'ozining haqiqiy blokadasi, AQSh yoki ittifoqchi harbiy bazalariga hujumlar, Isroilga raketa zarbalarining kuchayishi va hokazo. Bunday voqealar kengroq va uzoq davom etadigan mojaroga olib kelishi, natijalari esa oldindan aytib bo'lmaydi.
Hozircha bir narsa aniq: bu geosiyosiy o'yinda xavflar juda yuqori. Bu esa yangi savdo haftasida asosiy dollar juftliklarining narxlari beqaror hududda boshlanishini anglatadi. EUR/USD juftligi bundan mustasno emas.
